ธาตุนิธาน กถา

[11] เอวํ นิฏฺฐิเต ธาตุนิธาเน ยาวตายุกํ ฐตฺวา เถโร ปรินิพฺพุโต, ราชาปิ ยถากมฺมํ คโต, เตปิ มนุสฺสา กาลกตา, อปรภาเค ปิยทาโส กุมาโร ฉตฺตํ อุสฺสาเปตฺวา อโสโก นาม ธมฺม ราชา หุตฺวา ตา ธาตุโย คเหตฺวา ชมฺพุทีเป จตุราสีติยา เจติย สหสฺเสสุ ปติฏฺฐาเปสิฯ กถํ พิณฺทุสารสฺส กิร เอกสตํ ปุตฺตา อเหสุํ เต สพฺเพ อโสโก อตฺตนา สทฺธิํ เอกมาติกํ ติสฺส กุมารํ ฐเปตฺวา ฆาเตสิฯ ฆาเตนฺโต จตฺตาริ วสฺสานิ อนภิสิตฺโต รชฺชํ กาเรตฺวา จตุนฺนํ วสฺสานํ อจฺจเยน ตถาคตสฺส ปรินิพฺพานโต ทฺวินฺนํ วสฺสสตานํ อุปริ อฏฺฐารสเม วสฺเส สกลชมฺพุทีเป เอกรชฺชาภิเสกํ ปาปุณิฯ

อภิเสกานุภาเวน อิมา ราชิทฺธิโย อาคตา มหาปถวิยา เหฏฺฐา โยชนปฺปมาเณ อาณา ปวตฺติ, ตถา อุปริ อากาเส, อโนตตฺตทหโต อฏฺฐหิ กาเชหิ โสฬส ปานียฆเฏ ทิวเส ทิวเส เทวตา อาหรนฺติฯ ยโต สาสเน อุปฺปนฺนสทฺโธ หุตฺวา อฏฺฐ ฆเฏ ภิกฺขุสงฺฆสฺส อทาสิ ทฺเว ฆเฏ สฏฺฐิมตฺตานํ ติปิฏก ภิกฺขุนํ ทฺเวฆเฏ อคฺคมเหสิยา อสณฺธิมิตฺตาย จตฺตาโร ฆเฏ อตฺตนา ปริภุญฺชิฯ เทวตา เอว หิมวนฺเต นาคลตา ทนฺตกฏฺฐ นาม อตฺถิ สินิทฺธา มุทุกํ รสวนฺตํ, ตํ ทิวเส ทิวเส อาภิรนฺติ เยน รญฺโญ จ อคฺคมเหสิยา จ โสฬสนฺนํ นาฏกสหสฺสานํ สฏฺฐิมตฺตานํ ภิกฺขุสหสฺสานํ เทวสิกํ ทนฺตโปณกิจฺจํ นิปฺผชฺชิฯ

เทวสิกเมวสฺส

เทวตา อคทามลกํ อคทหรีฏกํ สุวณฺณวณฺณญฺจ คณฺธสมฺปนฺนํ อมฺพปกฺกํ อาหรนฺติ ตถา ฉทฺทนฺต ทหโต ปญฺจวณฺณํ นิวาสน ปารุปณํ, ปีตกวณฺณํ หตฺถปุญฺฉนก ปฏฺฏํทิพฺพญฺจชานกํ อาหรนฺติ เทวสิกเมว ปนสฺส อนุเลปคณฺธํ ปารุปนตฺถาย อสุตฺตมยิกํ สุมนปุปฺผปฏํ มหารหญฺจ อญฺชนํ นาคภวนโต นาคราชาโน อาหรนฺติฯ ฉทฺทนฺตทเหเยว อุฏฺฐิตสฺส สาลิโน นว จาห สหสฺสานิ ทิวเส ทิวเส สุวา อาหรนฺติฯ มูสิกา นิตฺถุส กเณ กโรนฺติ เอโกปิ ขณฺฑตณฺฑุโล น โหติฯ รญฺโญ สพฺพฏฺฐาเนสุ อยเมว ตณฺฑุโล ปริโภคํ คจฺฉติฯ มธุมกฺขิกา มธุํ กโรนฺติฯ กมฺมารสาลาสุ อจฺฉา กูฏํ ปหรนฺติฯ ทีปิกา จมฺมานิ จาเลนฺติ กรวีก สกุณา อาคตฺตฺวา มธุรสฺสรํ วิกุเชนฺตา รญฺโญ พลิกมฺมํ กโรนฺติฯ

อิมาหิ อิทฺธีหิ สมนฺนาคโต ราชาเอก ทิวสํ สุวณฺณ สงฺขลิก พณฺธนํ เปเสตฺวา จตุนฺนํ พุทฺธานํ อธิคต รูปทสฺสนํ กปฺปายุกํ มหากาฬ นาคราชานํ อานยิตฺวา เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺฐา มหารเห ปลฺลงฺเก นิสีทาเปตฺวา อเนก สตวณฺเณหิ ชลช ถลช ปุปฺเผหิ สุวณฺณปุปฺเผหิ จ ปูชํ กตฺวา สพฺพาลงฺการ ปติมณฺฑิเตหิ จ โสฬสหิ นาฏก สหสฺเสหิ สมนฺตโต ปริกฺขิปิตฺวา อนนฺตญาณสฺส ตาว เม สทฺธมฺมวร จกฺกวตฺติโน สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส รูปํ อิเมสํ อกฺขีนํ อาปาถํ กโรหีติ นิพฺพตฺตาสีติ อนุพฺยญฺชน ปติมณฺฑิตํ ทฺวตฺติํส มหา ปุริส ลกฺขณ สสฺสิรีกตาย วิกสิต กมลุปฺผล ปุณฺฑรีก ปติมณฺฑิตมิว สลิลตลํ ตาราคณรํสิชาล วิสรวิปฺผุตโสภาสมุชฺชลมิวคคนตลํ นีล-ปีต-โลหิตาทิ เภท วิจิตฺตวณฺณรํสิ วินทฺธ พฺยามปฺปภา ปริกฺเขป วิลาสิตาย สญฺฌปฺปภานุราค อิณฺทธนุ วิชฺชุลฺลตา ปริกฺขิตฺตมิว กนกคิริ สิขรํ นานาวิราค วิมลเกตุมาลา สมุชฺชลิตจารุมตฺถกโสภํ นยนรสายนมิว พฺรหฺมเทว-มนุช นาค-ยกฺข คณานํ พุทฺธรูปํ ปสฺสนฺโต สตฺตทิวสํ อกฺขิปูชํ นาม อกาสิ

ราชา กิร อภิเสกํ ปาปุณิตฺวา ตีณิเยว สํวจฺฉรานิ พาหิรก ปาสณฺฑํ ปริคณฺหิ จตุตฺเถ สํวจฺฉเร พุทฺธสาสเน ปสีทินํ พฺราหฺมณ ชาติย ปาสณฺฑานญฺจ ปณฺฑรงฺค ปริพฺพาชกานญฺจ สฏฺฐิสหสฺสมตฺตานํ นิจฺจภตฺตํ ปฏฺฐเปสิฯ

อโสโก ปิตรา ปวตฺติตํ ทานํ อตฺตโน อนฺเตปุเร ตเถว ททมาโน เอกทิวสํ สีหปญฺชเร ฐิโต อุปสม ปริพาหิเรน อาจาเรน

ภุญฺชมาเน อสํยติณฺทฺริเย อวินิต อิริยาปเถ ทิสฺวา จินฺเตสิ อีทิสํ ทานํ อุปปริกฺขิตฺวา ยุตฺตฏฺฐาเน ทาตุํ วฏฺฏติติ เอวํ จินฺเตตฺวา อมจฺเจ อาหฯ คจฺฉถ ภเณ อตฺตโน อตฺตโน สาธุสมฺมเต สมณ พฺราหฺมเณ อนฺเตปุรํ อติหรถ, ทานํ ทสฺสามาติ อมจฺจา สาธุ เทวาติ รญฺโญ ปฏิสฺสุตฺวา เต เต ปณฺฑรงฺค ปริพฺพาชกาชีวก นิคณฺฐาทโย อาเนตฺวา อิเม มหาราช อมฺหากํ อรหนฺโตติ อาหํสุฯ

อถ ราชา อนฺเตปุเร อุจฺจาวจานิ อาสนานิ ปญฺญาเปตฺว อาคจฺฉนฺตูติ วตฺวา อาคตาคเต อาห อตฺตโน อตฺตโน อนุรูเป อาสเน นิสีทถาติ เอกจฺเจ ภทฺทปีฐเก เอกจฺเจ ผลกปีฐเกเส นิสีทิํสุฯ ตํ ทิสฺวา ราชา นตฺถิ เอเตสํ อนฺเตสาโรติ ญตฺวา เตสํ อนุรูปํ ขาทนียํ โภชนียํ ทตฺวา อุยฺโยเชสิฯ

เอวํ คจฺฉนฺเต กาเล เอก ทิวสํ สีหปญฺชเร ฐิโต อทฺทส นิคฺโรธ สามเณรํ ราชงฺคเณน คจฺฉนฺตํ ทนฺตํ คุตฺตํ สนฺติณฺทฺริยํ อิริยาปถ สมฺปนฺนํฯ โก ปนายํ นิคฺโรโธ นาม, พิณฺทุสาร รญฺโญ เชฏฺฐปุตฺตสฺส สุมนราช กุมารสฺส ปุตฺโตฯ ตตฺรายํ อานุปุพฺพี กถา-พิณฺทุสาร รญฺโญ กิร ทุพฺพลกาเลเยว อโสก กุมาโร อตฺตนา ลทฺธํ อุชฺเชนิรชฺชํ ปหาย อาคนฺตฺวา สพฺพํ นครํ อตฺตโน หตฺถคตํ กตฺวา สุมน ราชกุมารํ อคฺคเหสิฯ

ตํ ทิวสเมว สุมนสฺส ราชกุมารสฺส สุมนา นาม เทวี ปริปุณฺณคพฺภา อโหสิฯ สา อญฺญาตกเวเสน นิกฺขมิตฺวา อวิทูเร อญฺญตรํ จณฺฑาลคามํ สณฺธาย คจฺฉนฺติ, เชฏฺฐก จณฺฑาลสฺส เคหโต อวิทูเร เอกสฺมิํ นิคฺโรธ รุกฺเข อธิวตฺถาย เทวตาย อิโต สุมเนติ วหนฺติยา สทฺทํ สุตฺวา ตสฺสา สมีปํ คตา เทวตา อตฺตโน อานุภาเวน เอกํ สาลํ นิมฺมิณิตฺวา เอตฺถ วสาหิติ ปทาสิฯ สา ตํ สาลํ ปาวิสิฯ คตทิวเสเยว ปุตฺตํ วิชายิฯ

สา ตสฺส นิคฺโรธ เทวตาย ปริคฺคหิตตฺตา นิคฺโรโธตฺเวว นามํ อกาสิฯ เชฏฺฐก จณฺฑาโล ทฏฺฐทิวสโตปฺปภูติ ตํ อตฺตโน สามิธีตรํ วิย มญฺญมาโน นิพทฺธํ วฏฺฏํ ปฏฺฐเปสิฯ ราชธีตา ตตฺถ สตฺต วสฺสานิ วสิฯ นิคฺโรธกุมาโรปิ สตฺตวสฺสิโก ชาโต ตทา มหาวรุณตฺเถโร นาม เอโก อรหา ทารกสฺส เหตุสมฺปทํ ทิสฺวา วิหรมาโน สตฺตวสฺสิโกทานิ ทารโก กาโล นํ ปพฺพาเชตุนฺติ จินฺเตตฺวา ราชธีตยา อาโรจาเปตฺวา นิคฺโรธกุมารํ ปพฺพาเชสิฯ กุมาโร ขุรคฺเคเยว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ โส เอกทิวสํ ปาโตว สรีรํ ปฏิชคฺคิตฺวา อาจริยุปชฺฌานํ

วตฺตํ กตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย มาตุอุปาสิกาย เคหทฺวารํ คจฺฉามีติ นิกฺขมิ มาตุ นิเวสนฏฺฐานญฺจสฺส ทกฺขิณทฺวาเรน นครํ ปวิสิตฺวา นครมชฺเฌน คนฺตฺวา ปาจีนทฺวาเรน นิกฺขมิตฺวา คนฺตพฺพํ โหติ เตน จ สมเยน อโสโก ธมฺมราชา ปาจีน ทิสาภิมุโข สีหปญฺชเร จงฺกมติฯ

ตํ ขณํเยว สิคฺโรโธ สามเณโร ราชงฺคณํ ปาปุณิ สนฺติณฺทฺริโย สนฺตมานโส ยุคมตฺตํ เปกฺขมาโนฯ เตน วุตฺตํฯ เอกทิวสํ สีหปญฺชเร ฐิโต อทฺทส นิคฺโรธสามเณรํ ราชงฺคเณน คจฺฉนฺตํ ทนฺตํ คุตฺตํ สนฺติณฺทฺริยํ อิริยาปถ สมฺปนฺนนฺติฯ ทิสฺวา ปนสฺส เอตทโหสิ? อยํ ชโน สพฺโพปิ วิกฺขิตฺตจิตฺโตหนฺตมคปฏิภาโค, อยมฺปน ทารโก อวิกฺขิตฺตจิตฺโต อติวิยสฺส อโลกิต วิโลกิตํ สมฺมิญฺชน ปสารณญฺจ โสภติ, อทฺธา เอตสฺส อพฺภนฺตเร โลกุตฺตรธมฺโม ภวิสฺสตีติ รญฺโญ สหทสฺสเนเนว สามเณเร จิตฺตํ ปสีทิฯ เปมํ สณฺฐหิ กสฺมา? ปุพฺเพ กิร ปุญฺญ กรณกาเล เอส รญฺโญ เชฏฺฐภาตา วาณิชโก อโหสิฯ

อถ ราชา สญฺชาตเปโม สพหุมาโน สามเณรํ ปกฺโกสถาติ อมจฺเจ เปเสสิ อติจิรายตีติ ปุน ทฺเว ตโย เปเสสิ ตุริตํ อาคจฺฉตูติ สามรเณโร อตฺตโน ปกติยา เอว อคมาสิ ราชา ปติรูปาสนํ ญตฺวา นิสีทถาติ อาหฯ อิโต จิโต จ โอโลเกตฺวา นตฺถิทานิ อญฺโญ ภิกฺขุติ สมุสฺสิต เสตจฺฉตฺตํ ราชปฬฺลงฺกํ อุปสงฺกมิตฺวา ปตฺตคหณตฺถาย รญฺโญ อาการํ ทสฺเสสิฯ ราชา ตํ ปลฺลงฺกํ สมีปํ คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา เอวํ จินฺเตสิฯ อชฺเชวทานิ อยํ สามเณโร อิมสฺส เคหสฺส สามิโก ภวิสฺสติฯ สามเณโร รญฺโญ หตฺเถ ปตฺตํ ทตฺวา ปลฺลงฺกํ อภรุหิตฺวา นิสีทิฯ

ราชา อตฺตโน อตฺถาย สมฺปาทิตํ สพฺพํ ยาคุ-กชฺชก ภตฺต วิกติํ อุปนาเมสิฯ สามเณโร อตฺตโน ยาปนมตฺตเมว สมฺปฏิจฺฉิฯ ภตฺตกิจฺจาวสาเน ราชา อาห สตฺถารา ตุมฺหากํ ทินฺโนวาทํ ชานาถาติ ชานมิ มหาราช เอกเทเสนาติฯ ตาต, มยฺหมฺปิ นํ กเถหีติ สาธุ มหาราชาติ รญฺโญ อนุรูปํ ธมฺมปเท อปฺปมาท วคฺคํ อนุโมทนตฺถาย อภาสิฯ

ราชา ปน อปฺปมาโท อมตปทํ, ปมาโท มจฺจุโน ปทนฺติ สุตฺว จ, อญฺญาตํ ตาต ปริโยสาเปหีติ อาห อนุโมทนาวสาเน ทฺวตฺติํส ธุรภตฺตานิ ลภิตฺวา ปุน ทิวเส ทฺวตฺติํส ภิกฺขุ คเหตฺวา ราชนฺเตปุรํ ปวิสิตฺวา ภตฺตกิจฺจมกาสิ ราชา อญฺเญปิ ทฺวตฺติํส ภิกฺขุ ตุมฺเหหิ สทฺธิํเยว ภิกฺขํ คณฺหนฺตูติ เอเตเนว อุปาเยน ทิวเส ทิวเส วฑฺฒาเปนฺเต สฏฺฐิ

สหสฺสานํ พฺราหฺมณ ปริพฺพาชกานํ ภตฺตํ อุปจฺฉิณฺทิตฺวา อนฺโต นิเวสเน สฏฺฐิสหสฺสานํ ภิกฺขุนํ นิจฺจภตฺตํ ปฏฺฐเปสิ, นิคฺโรธตฺเถร คเตเนว ปสาเทน, นิคฺโรธตฺเถโรปิ ราชานํ สปริสํ ตีสุ สรเณสุ ปญฺจสุ จ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปตฺวา พุทฺธสาสเน โปถุชฺชนิเกน ปสาเทน อจลปฺปสาทํ กตฺวา ปติฏฺฐาเปสิฯ

ปุน ราช อโสการามํ นาม มหาวิหารํ การเปตฺวา สฏฺฐิสหสฺสานํ ภิกฺขูนํ ภตฺตํ ปฏฺฐเปสิฯ สกลชมฺพุทีเป จตุราสีติยา นครสหสฺเสสุ จตุราสีติ วิหารสหสฺสานิ การาเปสิฯ จตุราสีติ เจติยสหสฺส ปติมณฺฑิตานิ ธมฺเมเนว โน อธมฺเมน, เอกทิวสํ กิร ราชา อโสการาเม มหาทานํ ทตฺวา สฏฺฐิสหสฺส สงฺขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส มชฺเฌ นิสชฺช สงฺฆํ จตูหิ ปวฺจเยหิ ปวาเรตฺวา อิมํ ปญฺหํ ปุจฺฉิ ภนฺเต ภควโต เทสิต ธมฺโม นาม กิตฺตโก โหตีติฯ มหาราช นว องฺคานิ, ขณฺทโต จตุราสีติ ธมฺมกฺขณฺธ สหสฺสานีติฯ

ราชา ธมฺเม ปสีทิตฺวา เอเกกํ ธมฺมกฺขณฺธํ เอเกเกน วิหาเรน ปูเชสฺสามีติ เอกทิวสเมว ฉนฺนวุติ โกฏิธนํ วิสฺสชฺเชตฺวา อมจฺเจ อาณาเปสิฯ เอถ ภเณ เอเกกสฺมิํ นคเร เอกเมกํ วิหารํ กาเรนฺตา จตุราสีติยา นครสหสฺเสสุ จตุราสีติ วิหารสหสฺสานิ การาเปถาติ สยญฺจ อโสการาเม อโสก มหาวิหารตฺถาย กมฺมํ ปฏฺฐเปสิฯ

สงฺโฆ อิณฺทคุตฺตตฺเถรํ นาม มหิทฺธิยํ มหานุภาวํ ขีณาสวํ นวกมฺมาธิฏฺฐายกํ อทาสิฯ เถโร ยํ ยํ น นิฏฺฐาติ ตํ ตํ อตฺตโน อานุภาเวน นิฏฺฐาเปสิฯ เอวํ ตีหิ สํวจฺฉเรหิ วิหารกมฺมํ นิฏฺฐาเปสิฯ เอกทิวสเมว สพฺพนคเรหิ ปณฺณานิ อาคมิํสุ อมจฺจา รญฺโญ อาโรเจสุํฯ นิฏฺฐิตานิ เทว จตุราสีติ วิหารสหสฺสานีติ อถ ราชา ภิกฺขุสงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา ภนฺเต มยา จตุราสีติ วิหารสหสฺสานิ การิตานิ ธาตุโยกุโต ลภิสฺสามีติ ปุจ ปุจฺฉิฯ

มหาราช ธาตุนิธานํ นาม อตฺถีติ สุโณมฯ น ปน ปญฺญายติ อสุกาฏฺฐาเนติ ราชา ราชคเห เจติยํ ภิณฺทาเปตฺวา ธาตุํ อปสฺสนฺโต ปฏิปากติยํ กาเรตฺวา ภิกฺขุ-ภิกฺขุนิโย-อุปาสก-อุปาสิกาโยติ จตสฺโส ปริสา คเหตฺวา เวสาลิํ คโตฯ ตตฺราปิ อลภิตฺวา กปิฬวตฺถุํ, ตตฺราปิ อลภิตฺวา รามคามํ คโต, รามคาเม นาคา เจติยํ ภิณฺทิตุํ น อทํสุฯ เจติเย นิปติต กุทฺทาโล ขณฺฑาขณฺฑํ โหติ เอวํ ตตฺราปิ อลภิตฺวา อลฺลกปฺปํ-ปาวํ-กุสินารนฺติ สพฺพตฺถ เจติยาติ ภิณฺทิตฺวา ธาตุํ อลภิตฺวา ปฏิปากติกานิ

กตฺวา ราชคหํ คนฺตฺวา จตสฺโส ปริสา สนฺนิปาเตตฺวา อตฺถิ เกนจิ สุตปุพฺพํ อสุกฏฺฐาเน นาม ธาตุ นิธานนฺติ ปุจฺฉิฯ

ตตฺเถโก วิสํวสฺส สติโก เถโร อสุกฏฺฐาเน ธาตุนิธานนฺติ น ชานามิฯ มยฺหํ ปน ปิตามหตฺเถโร มยิ สตฺตวสฺสิกกาเล มาลาจงฺโคฏกํ คาหาเปตฺวา เอหิ สามเณร, อสุก คจฺฉนฺตเร ปาสานถูโป อตฺถิ, ตตฺถ คจฺฉามาติ คนฺตฺวา ปูเชตฺวา อิมํ ฐานํ อุปธาเรตุํ วฏฺฏติ สามเณโรติ อาหฯ อหํ เอตฺตกเมว ชานามิ มหาราชาติ อาหฯ

ราชา เอตเทว ฐานนฺติ วตฺวา คจฺเฉ หราเปตฺวา ปาสาณถูปํ ปํสุญฺจ อปเนตฺวา เหฏฺฐา สุธาภูมิํ อทฺทสฯ ตโต สุธญฺจ อิฏฺฐกาโย จ หราเปตฺวา อนุปุพฺเพน ปริเวณา โอรุยฺห สตฺต รตนวาลิกํ อสีติ หตฺถานิ จ กฏฺฐรูปานิ สมฺปริวตฺตนฺตานิ อทฺทสฯ โส ยกฺข ทาสเก ปกฺโกสาเปตฺวา พลิกมฺมํ กาเรตฺวาปิ เนว อนฺตํ น โกฏิํ ปนฺนนฺโต เทวตา นมสฺสมาโน อหํ อิมา ธาตุโย คเหตฺวา จตุราสีติยา วิหารสหสฺเสสุ นิทหิตฺวา สกฺการํ กโรมิ มา เทวตา อนฺตรายํ กเรนฺตูติ อาหฯ

สกฺโก เทวราชา จาริกํ จรนฺโต ตํ ทิสฺวา วิสฺสกมฺมํ อามนฺเตตฺวา อาหฯ ตาต, อโสโก ธมฺมราชา ธาตุโย นีหริสฺสามีติ ปริเวณํ โอติณฺโณ, คนฺตฺวา กฏฺฐรูปานิ หาเรหีติ โส ปญฺจจูฬคาม ทารกเวเสนาคนฺตฺวา รญฺโญ ปุรโต ธนุกหตฺโถ ฐตฺวา หาเรมิ มหาราชาติ อาหฯ หร ตาตาติฯ สรํ คเหตฺวา สณฺธิมฺหิเยว วิชฺฌิ, สพฺพํ วิปฺปกิรียิตฺถฯ

อถ ราชา อาจิญฺชเน พทฺธ กุญฺจิก มุทฺทิกํ คณฺหิ, มณิกฺขณฺธํ ปสฺสิ, อนาคเต ทฬิทฺทราชาโน อิมํ มณิํ คเหตฺวา ธาตูนํ สกฺการํ กโรนฺตูติ ปน อกฺขรานิ ทิสฺวา กุชฺฌิตฺวา มาทิสํ นาม ราชานํ ทฬิทฺทราชาติ จตฺตุ ยุตฺตนฺติ ปุนปฺปุน ฆเฏตฺวา ทฺวารํ วิจริตฺวา อนฺโตเคหํ ปวิฏฺโฐฯ อฏฺฐารส วสฺสาธิกานํ ทฺวินฺนํ วสฺสสตานํ อุปริ อาโรปิตทีปา ตเถว ปชฺชลนฺติ นิลุปฺปล ปุปฺผานิ ตํ ขณํ อาหริตฺวา อาโรปิตานิ วิย, ปุปฺผสณฺถโร ตํ ขณํ สณฺถโต วิย, คณฺธา ตํ มุหุตฺตํ ปิํสิตฺวา ฐปิตา วิยฯ

ราชา สุวณฺณปฏฺฏํ คเหตฺวา อนาคเต ปิยทาโสนาม กุมาโร ฉตฺตํ อุสฺสาเปตฺวา อโสโก นาม ธมฺมราชา ภวิสฺสติ โส อิมา ธาตุโย คเหตฺวา วิตฺถาริกา กริสฺสตีติ วาเจตฺวา ทิฏฺโฐ’หํ อยฺโยน มหากสฺสปตฺเถเรนาติ วตฺวา วามหตฺถํ อาภุชิตฺวา ทกฺขิณหตฺเถน อปฺโปเฐสิฯ

โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริจรณก ธาตุมตฺตกเมว ฐเปตฺวา เสสธาตุโย สพฺพา คเหตฺวา ธาตุฆรํ ปุพฺเพ ปิหิตนเยเนว ปิทหิตฺวา

สพฺพํ ยถา ปกติยาว กาเรตฺวา อุปริ ปาสาณเจติยํ ปติฏฺฐาเปตฺวา จตุราสีติยา วิหารสหสฺเสสุธาตุโย ปติฏฺฐาเปสิ เอวํ ชมฺพุทีปตเล อโสโก ธมฺมราชา จตุราสิติ เจติย สหสฺสานิ การาเปสิฯ

สพฺเพ ถูปา สพฺพโลเกกทีปา สพฺเพสํ เย สคฺคโมกฺขาวหา จ, หิตฺวา สพฺพํ กิจฺจมญฺญํ ชเนน วณฺทยฺยา เต สพฺพถา สพฺพกาลนฺติฯ

จตุราสีติ สหสฺส ถูปกถา

[12] เอวํ อโสโก ธมฺมราชา จตุราสีติ วิหารสหสฺสมหํ กตฺวา มหาเถโร วณฺทิตฺวา ปุจฺฉิ ทายาโทมฺหิ ภนฺเต พุทฺธสาสเน’ติฯ กิสฺส ทายาโท ตฺวํ มหาราช, พาหิรโก ตฺวํ สาสนสฺสาติฯ ภนฺเต ฉนฺนวุติโกฏิธนํ วิสฺสชฺเชตฺวา จตุราสีติ วิหารสหสฺสานิ สเจติยานิ การาเปตฺวา อหํ น ทายาโท, อญฺเญ โก ทายาโทติ, ปจฺจย ทายโก นาม ตฺวํ มหาราช, โย ปน อตฺตโน ปุตฺตญฺจ ธีตรญฺจ ปพฺพาเชติ, อยํ สาสเน ทายาโท นามาติฯ

เอวํ วุตฺเต อโสโก ราชา สาสเน ทายาทภาวํ ปตฺถยมาโน อวิทูเร ฐิตํ มหิณฺทกุมารํ ทิสฺวา สกฺขิสฺสสิตฺวํ ตาต ปพฺพชิตุนฺติ อาหฯ กุมาโร ปกติยา ปพฺพชิตุกาโม รญฺโญ วจนํ สุตฺวา อติวิย ปาโมชฺชชาโต ปพฺพฺชามิ เทว, มํ ปพฺพาเชตฺวา สาสเน ทายาโท โหถาติ อาห เตน จ สมเยน ราชธีตา สงฺฆมิตฺตาปิ ตสฺมิํ ฐาเน ฐิตา โหติ ตํ ทิสฺวา อาห-’ตฺวมฺปิ อมฺม ปพฺพชิตุํ สกฺขิสฺสสี’ติ, สาธุ ตาตาติ สมฺปฏิจฺฉิฯ ราชา ปุตฺต น มนํ ลภิตฺวา ปหฏฺฐจิตฺโต ภิกฺขุสงฺฆํ อุปสงฺกมิตฺวา ภนฺเต อิเม ทารเก ปพฺพาเชตฺวา มํ สาสเน ทายาทํ กโรถาติ สงฺโฆ รญฺโญ วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา กุมารํ โมคฺคลิปุตฺต ติสฺสตฺเถเรน อุปชฺฌาเยน มหาเทวตฺเถเรน จ อาจริเยน ปพฺพชฺชาเปสิฯ มชฺฌนฺติกตฺเถเรน อาจริเยน อุปสมฺปาเทสิ อุปสมฺปทามาลเกเยว สหปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิฯ

สงฺฆมิตฺตายปิ ราชธีตาย อาจริยา อายุปาลตฺเถริ นาม, อุปชฺฌายา ปน ธมฺมปาลตฺเถรี นาม อโหสิฯ อถ มหิณฺทตฺเถโร อุปสมฺปนฺน กาลโตปฺปภูติ อตฺตโน อุปชฺฌายสฺเสว สนฺติเก ธมฺมญฺจ วินยญฺจ ปริยาปุณนฺโต ทฺเวปิ สงฺคิติโย อารุฬฺหํ ติปิฏก สงฺคหีตํ สาฏฺฐกถํ เถรวาทํ ติณฺณํ วสฺสานํ อพฺภนฺตเร อุคฺคเหตฺวา อตฺตโน อุปชฺฌายสฺส อนฺเตวาสิกานํ สหสฺสมตฺตานํ ภิกฺขูนํ ปาโมกฺขํ อโหสิฯ

เตน